Vroeger dacht men dat katten alleen in hun gedrag gemotiveerd werden door leerervaringen, denk maar aan Pavlov. Het belletje rinkelt en elke keer krijgt een kat voer tijdens het rinkelen. Na een paar keer dit te hebben uitgevoerd weet de kat dat als het belletje rinkelt deze voer krijgt. Echter weten we inmiddels dat het allemaal niet zo simpel is, gedrag is zeer complex!

Diep binnenin de hersenen van katten zijn zogenaamde ‘overlevingsmechanismen’ actief die razendsnel kunnen reageren op waarnemingen, prikkels en ervaringen. De reactie die we zien op dat moment is een emotionele reactie. Deze reacties hebben als einddoel dat de kat kan voldoen aan de eigen welzijnsbehoeftes. Emoties zijn heel erg krachtig en beïnvloeden (motiveren) katten op hun keuzes die ze maken.

Er zijn (tot nu toe) 8 bekende emotionele (categorieën) bij katten. Herkent u ze allemaal?

Pijn

Pijn gedreven gedrag beschermt het lichaam tegen daadwerkelijke of potentiële fysieke schade. Het doel is om verdere schade te voorkomen. Denk hierbij aan vermijding, ontwijken, verandering in bewegen of agressie waarmee de kat anderen op afstand probeert te houden.

Angst

Deze emotie heeft het doel om de kat zichzelf te beschermen en in veiligheid te brengen. Voorspelbaarheid speelt een grote rol. Bedreigingen gericht op de kat kunnen dit systeem activeren. Angst is een negatieve emotie die gepaard gaat met negatieve stress. Vele vormen van agressie worden aangestuurd door angst. Ander gedrag wat u kunt zien bij angst is: vluchten, bevriezen, vechten en plots heel druk doen.

Paniek

Paniek is gerelateerd aan de bescherming die anderen (een andere kat, dier of mens) een kat bieden (zoals de moederkat beschermend is voor een kitten) en aan sociaal contact. Wanneer deze emotie geactiveerd wordt ontstaat er negatieve stress en een sterke drang naar vluchten of vechten.

Verlangen

Verlangen gedreven gedrag heeft vele vormen en heeft als doel het vergaren van bronnen die van belang zijn voor de kat. Bronnen kunnen basale dingen zijn zoals dorst en honger (denk ook aan jagen en speuren), maar ook aan bedelen of aandacht vragen.

Frustratie

Deze emotie wordt geactiveerd wanneer het niet lukt om een (voor de kat) verwachtingen te laten uitkomen of wanneer de kat geen toegang kan krijgen tot het gene dat hij graag wil hebben en daarmee een grote waarde hebben. Veel voorkomend gedrag wat door frustratie wordt veroorzaakt is o.a. weglopen, wegblijven, stresssignalen en agressie.

Spel

Tijdens een spel met muisjes/hengels hebben katten de mogelijkheid om informatie over de andere kat(en) te vergaren. Ook kunnen bepaalde vormen van agressie tijdens spel worden geoefend zonder dat het escaleert (zonder schade!). Veel informatie die een kat via spel opdoet kan niet op andere manieren vergaard worden. Sociaal spel (tussen katten onderling) gaat altijd samen met een positieve emotionele toestand en meestal geluidloos.

Verzorging

Emoties die verbonden zijn met het geven of krijgen van zorg. Denk bijvoorbeeld aan katten die vachtverzorging aan anderen geven, maar ook aan nestdrang of schijnzwangerschap.

Lust

Lust is verbonden aan de drang om voort te planten. Gedrag wat u kunt zien is o.a. berijden, actief zoeken naar een kater of poes (bv. tijdens de voortplantingsperiode) en hormonen spelen hierbij een grote rol.